У 1988 годзе пры Палатоўскай сярэдняй школе быў створаны краязнаўчы клуб «Спадчына», які ставіў сваёй асноўнай задачай адраджэнне традыцый і абрадаў Палатоўскага краю.
3 кожным годам пашыралася тэматыка дзейнасці клуба «Спадчына». Запісаны на магнітную стужку вясельныя, калядныя, жніўныя, любоўныя песні, прыпеўкі. Аформлены запісы песень у альбомах. Складзены дыялектны слоўнік гаворкі Палатоўскага сельсавета, запісаны народныя прыметы, мянушкі жыхароў Палаты, калыханкі. Адрадзілі святы земляробчага календара: “Каляды”, калядную гульню «Жаніцьба Цярэшкі», “Масленіца”, Гуканне вясны”, “Вялікдзень”, “Валачобнікі”, “Дажынкі”, “Багач”; сямейна-бытавыя абрады: заручыны, каравай, вяселле і г.д.
Адначасава збіралі прадметы побыту, якія пазней сталі экспанатамі музея сялянскай хаты.
Праходзіў час, і на аснове сабраных экспанатаў і матэрыялаў быў створаны музей каляндарна-абрадавых традыцый беларусаў.
Мэта і задачы музея заключаюцца ў тым, каб даць уяўленне аб гісторыі і традыцыях Палатоўскага рэгіёна на этнаграфічным матэрыяле і з дапамогай сімвалаў паказаць каляндарныя святы і абрады, паказаць, як на аснове беларускага народнага календара селянін скіроўваў свае дзеянні
- на паляпшэнне дабрабыту сялянскай сям’і,
- на захаванне і працяг свайго роду,
- на ўшанаванне продкаў.
У музеі каляндарныя святы і абрады дакладна падпарадкаваны гадавому вітку зямлі вакол сонца. Прыродныя біярытмы святочнага календара адзначаны мастацкімі сродкамі гадавых свят.
Музей – гэта драўляны дом са старымі дзвярыма. Зайшоўшы ў сярэдзіну, разумееш, што апынуўся ў звычайнай хаце. Сэнсавым і эмацыянальным цэнтрам унутранай прасторы з’яўляецца сімвал сонца - круг. Ад яго спускаецца 8 промняў, адпаведна 8 асноўным святам беларусаў: “Каляды”, “Масленіца”, “Вялікдзень”, “Сёмуха”, “Купала”, “Жніво”, “Дзяды”, “Піліпаўка”. Назва гэтых святаў і дала назву асноўным раздзелам экспазіцыі музея, якія адлюстроўваюць гадавое кола святаў і абрадаў беларусаў, характарызуюць побыт, культуру і заняткі людзей.
У музеі арганізуюцца і праводзяцца часовыя выставы з асноўнага і дапаможнага фондаў, а таксама тэматычныя, прысвечаныя каляндарным святам.
Тэматыка выстаў: “Калядная зорка”, “Пісанкі”, “Гліняны посуд”, “Лялькі з бабулінага куфэрка”, “Прасы”, “Гліняны посуд”, “Крыніцы святла”, “Прасы”, “Беларускі ручнік”, “Вязаныя сурвэткі”, “Пісанкі”.
Экскурсія – адна з асноўных форм работы музея каляндарна-абрадавых традыцый. У музеі праводзяцца экскурсіі па тэмах ”Услед за сонцам”, Зімовыя святы і абрады”, “Вясновыя святы і абрады”, “Летнія святы і абрады “, “Восеньскія святы і абрады”. Акрамя гэтых асноўных экскурсій праводзяцца тэматычныя , якія могуць адлюстроўваць больш поўна тое ці іншае свята каляндарнага года: “Дзяды”, “Вялікдзень”, “Пісанкі”, “Гліняны посуд”, “Ручнік у побыце беларуса”, “Прадметы побыту беларуса” , “Багач”, “Беларускія стравы”, “Музей у чамадане” і г.д.
Вучні маюць магчымасць праводзіць святы каляндарна-абрадавага цыклу на працягу года (“Масленіца”, “Каляды”,”Багач”,”Вялікдзень”, “Купалле” і г.д.).
|
Год стварэння музея |
26 лютага 2001 г. |
|
Агульная плошча асноўнай экспазіцыі запасных фондаў |
100 кв.м |
|
11 кв.м |
|
|
Профіль музея |
этнаграфічны |
|
Колькасць экспанатаў у музеі: усяго з іх: асноўнага фонду навукова-дапаможнага фонду |
605 |
|
386 |
|
|
219 |
|
|
Колькасць экспанатаў, якія паступілі ў фонды музея за перыяд 2013-2016 гадоў: усяго з іх: асноўнага фонду навукова-дапаможнага фонду |
84 |
|
37 |
|
|
47 |
У 2001 годзе музей каляндарна-абрадавых традыцый беларусаў стаў лаўрэатам на рэспубліканскім конкурсе на лепшы этнаграфічны музей.
У 2010 годзе музей каляндарна-абрадавых традыцый беларусаў на рэспубліканскім конкурсе на лепшы этнаграфічны музей атрымаў дыплом І ступені.
У адпаведнасці з Палажэннем аб парадку прысваення музеям статусу “народны” Калегія Міністэрства культуры Рэспублікі Беларусь ад 15 лютага 2016 года прысвоіла статус “народны” музею каляндарна-абрадавых традыцый беларусаў дзяржаўнай установе адукацыі “Палатоўская дзіцячы сад-сярэдняя школа”.
У музеі арганізуюцца і праводзяцца часовыя выставы з асноўнага і дапаможнага фондаў, а таксама тэматычныя, прысвечаныя каляндарным і царкоўным святам.
Тэматыка выстаў: “Калядная зорка”, “Пісанкі”, “Гліняны посуд”, “Лялькі з бабулінага куфэрка”, “Прасы”, “Гліняны посуд”, “Крыніцы святла”, “Прасы”, “Беларускі ручнік”, “Вязаныя сурвэткі”, “Пісанкі” і г.д.
Экспазіцыі музея
1. Каляды
2. Масленіца
3. Вялікдзень
4. Сёмуха
5. Купалле
6. Жніво
7. Дзяды
8. Піліпаўка
Адрас музея:
Аграгарадок Палата
Полацкі раён
Віцебская вобласць
Вул. Цэнтральная, 30
211429
Тэл. (8-0214)-479045
(8-0214)-479068
Сайт: https://polota.schools.by/
Эл.пошта: Polotovskaya-sch@guo.ghu.by
Дырэктар школы В'юнік Вольга Аляксандраўна
Рэйсавы аўтобус Полацк – Палата (кожны дзень)
Адпраўленне з Полацка - 07.35
14.20
18.10
Адпраўленне з Палаты - 8.45
15.25
19.15